Door de VS georganiseerde politie-militaire “stabilisatie”-macht ingezet in Haïti

Haïti kampt nog steeds met een diepe sociale crisis en toenemend geweld door criminele bendes, terwijl een door de VS georganiseerde, door de Verenigde Naties gesanctioneerde, politie-militaire ‘stabilisatiemacht’ haar inzet in het armste land van het westelijk halfrond voortzet.

In een slappe poging om de missie af te schilderen als gemotiveerd door ‘humanitaire’ overwegingen en niet door imperialistische belangen, drongen de Verenigde Staten en Canada erop aan dat de rechtse regering van Kenia de leiding zou nemen over wat officieel bekendstaat als de Multilaterale Veiligheidsondersteuningsmissie van de VN in Haïti.

Politieagenten, onderdeel van een door de VN gesteunde multinationale troepenmacht, rijden in gepantserde voertuigen langs inwoners op de straten van Port-au-Prince, Haïti, woensdag 4 september 2024. (AP-foto/Odelyn Joseph)

Tussen eind juni en half juli arriveerden 400 Keniaanse National Police Special Forces-personeel in Haïti, aanzienlijk minder dan het beloofde contingent van 1.000 man. Ze worden vergezeld door 1.500 troepen gerekruteerd uit Jamaica, de Bahama’s, Bangladesh en Benin, en zullen samenwerken met de berucht corrupte Haïtiaanse National Police om “wet en orde” te herstellen.

De politie-militaire missie is georganiseerd en wordt voornamelijk gefinancierd door de Verenigde Staten. Het heeft $ 380 miljoen verstrekt om de missie te financieren en heeft de afgelopen weken 80 Humvees, 35 MaxxPro-voertuigen, sluipschuttersgeweren en drones naar Port-au-Prince gebracht.

Ook het Canadese imperialisme speelt een belangrijke rol, en in mindere mate Frankrijk en Spanje. Ottawa heeft meer dan C$ 80 miljoen bijgedragen, waarvan een deel in de vorm van pantservoertuigen, en heeft training gegeven in Jamaica aan een aantal eenheden die naar Haïti zijn gestuurd.

Het frauduleuze karakter van de beweringen dat de door het imperialisme georganiseerde interventiemacht naar Haïti wordt gestuurd om de bevolking te beschermen en de ‘democratie’ te redden, werd blootgelegd door de gebeurtenissen in Kenia, toen agenten van de speciale politie-eenheden naar Haïti werden gestuurd.

De Keniaanse regering van William Ruto gebruikte de Nationale Politie, en met name de Special Forces, die berucht zijn om hun gewelddadigheid en criminaliteit, om massaprotesten tegen door het IMF opgelegde bezuinigingsmaatregelen met geweld te onderdrukken. Vorige maand verbood de regering van Ruto voor onbepaalde tijd protesten in het Central Business District van Nairobi, waarbij ze zich beriep op het duidelijk verzonnen voorwendsel van mogelijk geweld door “criminele groepen”.

In Haïti vervult de Keniaanse politie dezelfde rol als in Kenia. Hun doel is om het Haïtiaanse volk te terroriseren en tot onderwerping te dwingen, om te voorkomen dat de bendecrisis een massale exodus van verarmde vluchtelingen naar de VS en Canada veroorzaakt of de bredere Caribische regio destabiliseert, die Washington al lang als zijn achtertuin beschouwt.

Meer dan een eeuw van imperialistische bezetting, regimewisselingen en plunderingen

Nadat ze Haïti meer dan een eeuw lang hebben geplunderd en daarbij dood en verderf hebben gezaaid, zijn de imperialistische machten er alleen nog maar op uit om te voorkomen dat de wanhopige pogingen van de Haïtiaanse bevolking om te overleven een internationale ‘verstoring’ worden.

De VS heeft een lange, bloedige geschiedenis van militaire interventies in Haïti, die meer dan een eeuw teruggaat. In de afgelopen drie decennia hebben ze herhaaldelijk Canadese troepen gekregen.

Er zijn verschillende redenen waarom de Noord-Amerikaanse imperialistische machten ervoor hebben gekozen om de verantwoordelijkheid voor het vestigen van “orde” in Haïti uit te besteden aan Kenia en verschillende andere Afrikaanse en CARICOM-landen, in plaats van hun eigen troepen in te zetten. Ten eerste zijn de militaire middelen van de VS en Canada gericht op het bevoorraden van Oekraïne en het voorbereiden op een directe oorlog met Rusland en China. Er is ook een acuut besef van de vijandigheid van de Haïtiaanse bevolking jegens de imperialistische machten. Er zijn herhaaldelijk demonstraties geweest in Port-au-Prince waarin niet alleen de rol van Washington, maar ook van het Canadese imperialisme werd veroordeeld. Ten slotte is er de erkenning dat het onderdrukken van de bendes, die intieme banden hebben met en worden gesponsord door rivaliserende facties van de corrupte Haïtiaanse bourgeoisie, aanzienlijk bloed en geld zou kunnen kosten.

Sinds het begin van het jaar wordt de situatie in Haïti alom beschreven als balancerend op de rand van een totale ineenstorting. Extreem geweld en armoede zijn de norm geworden voor een groot deel van de Haïtiaanse bevolking.

Haïti, dat al meer dan een eeuw gebukt ging onder imperialistische bezetting en onderdrukking, leed nog meer verwoesting door een aardbeving in 2010, waarvan het nooit helemaal is hersteld. De door imperialisten geleide “humanitaire” inspanningen die volgden op de aardbeving, veranderden in systematische plundering. Herhaalde rondes van door het IMF opgelegde bezuinigingen, waarna de COVID-19-pandemie de voortdurende ineenstorting van de Haïtiaanse samenleving versnelde.

Gewapende bendes hebben de controle over een groot deel van Haïti overgenomen, waardoor de aanvoerroutes zijn afgesneden en de hoofdstad is geïsoleerd van de rest van het land. De bendecontrole heeft ook de toegang tot essentiële goederen, waaronder voedsel, medicijnen en brandstof, beperkt, waardoor basisbehoeften een luxe zijn geworden. Geschat wordt dat bendes ongeveer 80 procent van de hoofdstad van Haïti controleren.

Volgens een VN-rapport dat eind vorige maand werd uitgebracht, zijn ongeveer 578.000 mensen ontheemd en gedwongen de straat op te gaan, waar regelmatig moorden, lynchpartijen en seksuele aanvallen plaatsvinden. Slechts een kwart van de vervallen ziekenhuizen van het land functioneert nog, 1,5 miljoen kinderen zijn van school gestuurd en ongeveer de helft van de bevolking van Haïti heeft humanitaire hulp nodig.

Ondertussen, nu er al meer dan 8 maanden van het jaar voorbij zijn, heeft het humanitaire responsplan van de VN voor Haïti 2024 slechts 162,5 miljoen dollar van de lidstaten opgehaald. Dat is slechts 33 procent van de begrote 674 miljoen dollar.

De wanhopige situatie in Haïti veroorzaakt een migratiecrisis. De gevolgen daarvan werden vorige maand op tragische wijze geïllustreerd toen er brand uitbrak op een boot met migranten voor de kust van het eiland. Volgens een agentschap van de Verenigde Naties zijn hierbij minstens 40 mensen om het leven gekomen en meerdere mensen gewond geraakt.

De sociale spanningen zijn op een hoogtepunt, omdat de bevolking steeds meer te maken krijgt met een tekort aan essentiële goederen en diensten. Woensdag werd gemeld dat de grootste waterkrachtcentrale van Haïti, Peligre, werd stilgelegd nadat demonstranten de faciliteit bestormden en toegang tot elektriciteit eisten. Het land worstelt met energietekorten, omdat de autoriteiten de hoofdstad Port-au-Prince voorrang geven boven andere regio’s. De Peligre-centrale, met een capaciteit van 54 MW, vertegenwoordigt bijna alle waterkrachtproductie van Haïti. Koolwaterstoffen zijn ook schaars omdat Venezuela in 2019 de olie-export naar Haïti heeft stopgezet te midden van Amerikaanse sancties en dalende olieproductie.

De tragedie die Haïti nu treft, is in de eerste plaats het gevolg van imperialistische onderdrukking en roofzucht.

Amerikaanse mariniers bezetten het land van 1915 tot 1934 om “stabiliteit” te garanderen. Dit was een eufemisme voor het garanderen dat Haïti’s schulden aan Amerikaanse banken werden terugbetaald en dat een boerenopstand werd neergeslagen. Het nationale leger, gevormd en getraind door de Amerikaanse bezettingsmacht, werd de ruggengraat van de dictatuur van Duvalier, die drie decennia lang een terreur- en martelregime oplegde. Gedurende deze tijd steunde Washington het regime vurig, omdat het het zag als een belangrijke bondgenoot in de Koude Oorlog in het Caribisch gebied. Zelfs na de omverwerping van “Baby Doc” Duvalier in 1986, manoeuvreerde de VS om zijn greep op het land te behouden te midden van een volksopstand.

De cyclus van interventies ging door met Amerikaanse en Canadese troepen die Haïti bezetten in de jaren 90 en opnieuw in 2004 om de democratisch gekozen president Jean-Bertrand Aristide af te zetten, in samenwerking met extreemrechtse facties die banden hadden met het oude Duvalier-regime. Na de catastrofale aardbeving van 2010 keerden de imperialistische machten terug onder het mom van humanitaire hulp, en drongen ze aan op de neoliberale economische herstructurering van het land om de hulpbronnen en werkende massa’s van Haïti verder te exploiteren.

Amerikaans en Canadees imperialisme en de sponsors van bendegeweld

Op 20 augustus legde het Office of Foreign Assets Control van het Amerikaanse ministerie van Financiën sancties op aan Michel Joseph Martelly, een extreemrechtse figuur die banden had met de Duvalieristische bourgeoisie en die van 2011 tot 2016 president van Haïti was. Volgens een verklaring van de Amerikaanse overheid was Martelly betrokken bij drugshandel, witwassen van geld en steunde hij verschillende Haïtiaanse bendes die momenteel 80 procent van de hoofdstad van het land controleren en de bevolking plunderen en terroriseren.

Martelly’s corruptie en betrokkenheid bij bendes waren algemeen bekend, maar in zijn jaren aan de macht genoot hij van de steun van de VS. Als een recente Buitenlands beleid artikel merkte op: “Ondanks de langdurige beschuldigingen tegen Martelly, onderhielden de Verenigde Staten jarenlang een warme relatie met hem.” Het legt verder uit dat de sancties tegen Martelly het product zijn van directe politieke zorgen – dat Martelly’s plannen voor een politieke comeback de overgangsregering van “nationale eenheid” die de VS eerder dit jaar in elkaar had gezet om een vijgenblad van populaire Haïtiaanse steun te bieden voor de buitenlandse politie-militaire interventie die zij organiseerden, zouden kunnen destabiliseren.

Zoals bleek uit de vrijgave van e-mails onder de Freedom of Information Act in 2016, bemoeide het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken van Hillary Clinton zich zwaar met de presidentsverkiezingen van 2010-2011 in Haïti en zorgde het er effectief voor dat Martelly won. Eenmaal aan de macht zag Martelly’s presidentschap corruptie, onderdrukking van lokale democratische processen en de heroprichting van het Haïtiaanse leger.

In 2015/16 manipuleerden de regering-Obama en de nieuw gekozen regering-Trudeau het verkiezingsproces in Haïti om Martells protégé, Moïse, als president te installeren. Met de steun van de imperialisten legden de laatsten nog meer IMF-bezuinigingen op, terwijl ze probeerden om extra bevoegdheden toe te eigenen en weigerden om nieuwe verkiezingen uit te schrijven.

Demonstranten die het aftreden van de Haïtiaanse premier Ariel Henry eisen, rennen weg nadat de politie traangas heeft afgevuurd om hen uiteen te drijven in de wijk Delmas in Port-au-Prince, Haïti, maandag 10 oktober 2022. (AP-foto/Odelyn Joseph)

Na de moord op Moïses in 2021, wat een afrekening leek te zijn tussen rivaliserende burgerlijke facties en criminele bendes, stelde Washington, gesteund door Canada en de andere imperialistische machten (de zogenaamde Core Group), Ariel Henry aan als niet-gekozen leider van de regering van Haïti en de facto dictator.

In februari keerde de VS zich echter tegen Henry, nadat ze tot de conclusie waren gekomen dat hij een last was geworden en hem uit zijn functie hadden gezet. Ze ontvoerden hem effectief toen hij terugkeerde uit Kenia, nadat ze de veiligheidsovereenkomst hadden ondertekend die het voor Keniaanse troepen mogelijk maakte om de huidige politie-militaire stabilisatiemissie te leiden.

Henry is vervangen door een door imperialisten gesponsorde “Transitional Council”, een ander niet-gekozen orgaan, opgericht met vertegenwoordigers van de elite en het maatschappelijk middenveld van Haïti, waaronder krachten die zich voorheen presenteerden als tegenstanders van het imperialisme, zoals Aristide’s Fanmi Lavalas. Deze Transitional Council is nu belast met het organiseren van nieuwe verkiezingen begin 2026, die ongetwijfeld opnieuw nauwlettend “gesuperviseerd” zullen worden door de imperialistische machten.

Volgens recente berichten in de Haïtiaanse media zal de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, de komende dagen Haïti bezoeken om daar te vergaderen met Edgard Leblanc Fils, de voorzitter van de Overgangsraad, en premier Garry Conille.

Welke politieke constellatie er ook voortvloeit uit het ‘overgangsproces’, we kunnen er zeker van zijn dat haar leden zich aan het imperialisme en de Haïtiaanse bourgeoisie zullen onderwerpen en corrupte banden zullen hebben met criminele bendes.

Afgelopen dinsdag lanceerde het anti-corruptieagentschap van Haïti een nieuwe aanpak van overheidscorruptie, waarbij hooggeplaatste ambtenaren werden beschuldigd van misdaden zoals illegale verrijking en machtsmisbruik. De onderzoeken onthulden aanzienlijk misbruik van fondsen en middelen, waaronder gevallen waarin voedsel dat bedoeld was voor leerlingen van openbare scholen werd omgeleid en overheidsbrandstof werd gebruikt voor persoonlijk gewin. Onder de beschuldigden bevindt zich de voormalige minister van planning en externe samenwerking, Aviol Fleurant. Er kan geen twijfel over bestaan dat deze grotendeels demonstratieve aanpak slechts het topje van de ijsberg vertegenwoordigt als het gaat om de criminaliteit van de Haïtiaanse elite.

De crisis in Haïti is een extreme en zeer geconcentreerde manifestatie van de crisis van het kapitalisme als geheel. Er is een intrinsieke en directe link tussen het onvermogen van de zwakke Haïtiaanse bourgeoisie om te regeren binnen de grenzen van democratische legaliteit, en haar volledige afhankelijkheid van het imperialisme om haar heerschappij te behouden en haar onrechtmatig verkregen rijkdom te beschermen.