De rol en roeping van vrouwen in de Kerk

Niemand, zelfs de paus niet, bezit de autoriteit om de fundamentele structuur van de Kerk, die door Christus is vastgesteld, te veranderen.

22 juli 2024

Paus Franciscus ontmoet een groep vrouwen aan het einde van zijn wekelijkse algemene audiëntie in de Paulus VI-zaal in het Vaticaan op 2 maart 2022. (Foto: AFP)

Door Lavoisier Fernandes
Het was spannend om te horen dat de Sint-Pietersbasiliek onlangs twee vrouwen heeft aangenomen die deel gaan uitmaken van La Fabbrica di San Pietro. Dit is de eerste keer sinds de instelling die verantwoordelijk is voor het behoud van de basiliek, meer dan 500 jaar geleden, werd opgericht.

Sinds paus Franciscus in 2013 aantrad, is het percentage vrouwen dat bij het Vaticaan werkt gegroeid van 19,2 procent naar 23,4 procent. Nu werken er 812 vrouwen bij de Romeinse Curie van de 3.114 werknemers, waarmee het aantal vrouwen is gestegen tot bijna één op de vier.

Salesiaanse zuster Alessandra Smerilli bekleedt de rang van secretaris, de hoogste functie die ooit door een vrouw bij de Heilige Stoel is bekleed. Opvallend is dat vijf vrouwen de rang van ondersecretaris bekleden.

Vrouwen in de missie van de Kerk
De kerk wordt vaak de moederkerk genoemd omdat ze wordt gezien als een spirituele moeder voor haar leden, de bruid van Christus en beschouwd als de moeder van gelovigen. In elk bisdom is de kathedraal de primaire plaats van christelijke eredienst en wordt deze de “moederkerk” van dat bisdom genoemd.

De Katholieke Kerk heeft veel vooraanstaande vrouwelijke heiligen erkend. De Moeder van Jezus is de belangrijkste onder hen vanwege haar rol als medeverlosseres in associatie met Christus.

Bovendien heeft de Kerk vier vrouwelijke Kerkleraren: Sint Teresa van Avila, Sint Catharina van Siena, Sint Theresia van Lisieux en Sint Hildegard van Bingen. Daarnaast zijn honderden vrouwen gecanoniseerd als heiligen, die dienen als modellen van heiligheid en Gods aanwezigheid in de wereld weerspiegelen.

Veel onbekende of vergeten vrouwen hebben ook families en gemeenschappen getransformeerd door hun getuigenis. Talloze vrouwen blijven de Kerk dienen als religieuzen, gewijde leken, lekenmissionarissen, bloemschikkers, catechisten, kosters en in verschillende parochierollen.

Vrouwen mogen niet gewijd worden
In seculiere discussies, en ook onder sommige goedbedoelende katholieken, wordt de rol van vrouwen in de kerk vaak afgeschilderd als een bolwerk van vrouwenhaat.

Dit standpunt wordt gevoed door priesterschandalen, een dalend aantal kerken, vermeende problemen met de geloofwaardigheid van de Bijbel en de geschiedenis en de vermeende stagnatie in het progressieve denken.

De voorgestelde oplossing is vaak gebaseerd op de ideeën van Anglicaanse en Lutherse denominaties, omdat hierin wordt gepleit voor de wijding van vrouwelijke priesters en bisschoppen, terwijl de rol van vrouwen in de kerk beperkt blijft tot het ambt.

Sommigen beweren dat vrouwen betere priesters zouden zijn omdat ze geschikter lijken om pastorale zorg te verlenen en meer geneigd zijn om begripvol te zijn in de biecht. Maar wat ertoe doet is niet wie betere priesters zouden zijn, maar wat Jezus bedoelde.

Het sacrament van de Heilige Wijding, dat onderricht, heiliging en bestuur omvat, is echter altijd voorbehouden geweest aan mannen, naar het voorbeeld van Christus en de apostolische praktijk.

Tijdens de Pesachmaaltijd (Matteüs 26:17-30) stelde Jezus 12 mannen aan als apostelen en gaf geen soortgelijke instructies aan vrouwen in de Evangeliën voor het dopen, zalven van zieken, wijden van de Eucharistie of vergeven van zonden. Gezien zijn status als de Zoon van God, had Jezus de optie om dit te doen, maar hij koos ervoor om dit niet te doen, en de Evangeliën beschrijven de bediening van een aantal vrouwen die Jezus volgden en hem hielpen, waaronder Maria Magdalena, Johanna, Susanna en “vele anderen”. (Lucas 8:2-3)

Er waren geen vrouwen aanwezig bij het laatste avondmaal. De voorbereiding van het Pascha was in handen van de discipelen, die mannelijk waren. Ondanks dat de Joodse traditie de belangrijke rollen benadrukt die moeders en kinderen spelen bij de voorbereiding van het Pascha, waren er geen vrouwen aan tafel.

Sommigen beweren dat Jezus zich wellicht aan de gebruiken van zijn tijd hield, waardoor zijn macht beperkt was tot mannen. Hierbij wordt echter voorbijgegaan aan het feit dat hij een patroon van het doorbreken van culturele barrières volgde.

Hij sprak met een Samaritaanse vrouw, ondanks de maatschappelijke taboes, koos Maria Magdalena als zijn trouwe volgeling en eerste getuige van zijn opstanding en kwam tussenbeide om een ​​vrouw te redden van steniging.

Jezus stelde voortdurend de maatschappelijke normen ter discussie. Hij stelde dat als hij van plan was vrouwen tot priester te benoemen, hij dat wel zou hebben gedaan, ongeacht de culturele verwachtingen.

Het concept van priesteressen bestond in de religies van Jezus’ tijd en cultuur, maar niet in het Jodendom. En als Jezus vrouwen als priesteressen had gewild, zou Maria, zijn moeder, een ideale kandidaat zijn geweest, in staat om de woorden van toewijding te spreken: “Dit is mijn lichaam. Dit is mijn bloed.”

Kan de Kerk haar standpunt veranderen?
Zelfs na 2000 jaar heeft niemand, zelfs de paus niet, de autoriteit om de fundamentele structuur van de Kerk, zoals die door Christus is vastgesteld, te veranderen (CCC 1547).

Het betekent dat de Kerk de kerncomponenten van sacramenten of de deposit of faith niet kan veranderen. Bijvoorbeeld, doop moet water bevatten, geen wijn, en het wijden van iets anders dan brood tijdens de mis maakt het sacrament ongeldig. Evenzo, aangezien priesters handelen in persona Christi, Jezus Christus vertegenwoordigend, kan de Kerk geen sacramenten toedienen aan personen die deze rol als mannelijke representatie van Christus niet kunnen vervullen.

In 1994 verklaarde paus Johannes Paulus II definitief: “De leer dat priesterwijding alleen aan mannen is voorbehouden, is bewaard gebleven door de constante en universele traditie van de Kerk en stevig onderwezen door het Magisterium. Ondanks het debat op sommige plaatsen, is het oordeel van de Kerk dat vrouwen niet gewijd kunnen worden niet alleen disciplinair. Daarom, om alle twijfel weg te nemen over deze kwestie van groot belang, die betrekking heeft op de goddelijke constitutie van de Kerk, verklaar ik, in mijn rol van het bevestigen van de broeders, dat de Kerk niet de autoriteit heeft om priesterwijding aan vrouwen te verlenen. Dit oordeel is definitief en bindend voor alle gelovigen” (Ordinatio Sacerdotalis 4).

Paus Franciscus heeft in zijn apostolische exhortatie Evangelii Gaudium hetzelfde herhaald: “De Kerk beschouwt zichzelf niet als bevoegd om vrouwen toe te laten tot priesterwijding. Deze leer staat niet ter discussie, omdat deze geworteld is in het begrip van de Kerk van het priesterschap als een deelname aan het eeuwige priesterschap van Christus.”

De zichtbaarheid van vrouwen vergroten
In een recent interview met Amerikaans tijdschriftPaus Franciscus herhaalde dat vrouwen niet tot priester gewijd kunnen worden, maar benadrukte hun cruciale rol in de Kerk. Toen Kerry Weber vroeg of vrouwen zich geroepen voelden tot het priesterschap ondanks dat ze in andere hoedanigheden dienden, legde de paus resoluut uit: “Waarom kan een vrouw niet tot priester gewijd worden? Dat komt omdat het Petrinische principe dat niet toestaat.”

Hij besprak ook het “Marian Principle” en benadrukte hoe de waardigheid van vrouwen wordt weerspiegeld in de echtelijke aard van de Kerk. Paus Franciscus benadrukte de noodzaak van verdere theologische verkenning van dit principe en pleitte voor meer kansen voor vrouwen in bestuurlijke rollen binnen de Kerk.

De Heilige Vader erkent ook de noodzaak om “bredere mogelijkheden te creëren voor een meer indringende vrouwelijke aanwezigheid in de Kerk.” Verder wijzigde paus Franciscus in zijn apostolische brief, het “Motu Proprio”, canon 230§1 van het Wetboek van Canoniek Recht, waardoor vrouwen toegang kregen tot de bedieningen van lector en acoliet.

Kunnen vrouwen diaken worden?
Tijdens een CBS-special op 20 mei vroeg interviewer Norah O’Donnell paus Franciscus naar de mogelijkheid dat vrouwen als diaken dienen.

De Heilige Vader antwoordde: “Als het diakens met Heilige Wijdingen zijn, dan is het antwoord nee,” verwijzend naar het sacrament waarmee diakens, priesters en bisschoppen worden gewijd tot hun respectievelijke bedieningen. Paus Franciscus erkende de historische rol van vrouwen in functies die vergelijkbaar zijn met diaconessen en dat hij openstond voor het bestuderen van het idee van vrouwen als diakens, maar dat zou het zijn zonder heilige wijdingen. Hoewel het vrouwelijke diaconaat niet ter discussie staat tijdens de tweede Synode over Synodaliteit, zal het onderwerp worden opgenomen in de studie van het Vaticaan over vrouwelijk leiderschap.

De Kerk houdt vast aan het “dooppriesterschap” dat door alle gelovigen wordt gedeeld, en vormt de basis voor verschillende “niet-gewijde (of leken) bedieningen” die openstaan ​​voor zowel mannen als vrouwen. Ze stelt dat vrouwen niet tot priester gewijd kunnen worden, maar waardeert hun onmisbare bijdragen en “vrouwelijke genialiteit” binnen de Kerk ten zeerste.

De Kerk erkent echter dat het priesterschap een “dienst aan Gods volk” is en geen kwestie van macht of overheersing. Het belangrijkste aspect van het priesterschap is de macht om de sacramenten te bedienen, met name de eucharistie, wat de “oorsprong van zijn gezag” is.–ucanews.com