De ethiek van echte misdaad

Deze content bevat affiliate links. Wanneer u via deze links koopt, kunnen wij een affiliate commissie verdienen.

Alice Nuttall (zij/haar) is een schrijver, dierenverzorger en D&D-nerd. Haar leesgedrag is zo uit de hand gelopen dat ze een baan bij haar plaatselijke bibliotheek moest aannemen om te voorkomen dat ze failliet zou gaan aan boeken — helaas heeft dit er alleen maar toe geleid dat haar TBR-stapel is gegroeid tot het lijkt op de Everest. Alice’s webcomic, schrijfwerk en alles wat er nog meer is, is te vinden op https://linktr.ee/alicenuttallbooks. Haar debuutroman, Het Zombieprojectkomt in januari 2025 uit met Chicken House.

Bekijk alle berichten van Alice Nuttall

True crime is altijd een populair genre geweest, van de moordliederen van eeuwen geleden tot de documentaires, podcasts en boeken die we vandaag de dag consumeren. True crime-verhalen zijn trending en domineren het nieuws en onze gesprekken met vrienden en collega’s, waarbij iedereen zijn mening geeft of zelfs, in deze tijd van webdetectives, zich bemoeit als amateurdetectives. Er is duidelijk iets aan true crime-verhalen dat ons aantrekt en onze verbeelding prikkelt — maar is onze liefde voor true crime een nuttig hulpmiddel voor rechtvaardigheid, onschuldig plezier of uiteindelijk schadelijk?

Veel mensen hebben in de loop der jaren nagedacht over de ethiek van echte misdaad. Vragen over uitbuiting zijn enkele van de meest voorkomende punten die worden gemaakt — echte misdaad is beschreven als gruwelijk, genietend van beschrijvingen van moorden terwijl het feit wordt genegeerd dat de slachtoffers echte mensen waren, sommigen met overlevende geliefden die opnieuw getraumatiseerd zijn door een culturele fascinatie met het gewelddadige einde waarmee de slachtoffers werden geconfronteerd. Anderen zien echte misdaad als een manier om te benadrukken hoe gemarginaliseerde mensen worden genegeerd, met name door de systemen die hen zouden moeten beschermen, en dringen aan op rechtvaardigheid en hervorming. Sommige verhalen over echte misdaad hebben ongetwijfeld geleid tot de verheerlijking van sommige moordenaars — Ted Bundy, Richard Ramirez en Chris Watts zijn enkele van de moordenaars die hun eigen groteske fanbases hebben, waarvan velen zich richten op hun uiterlijk.

De focus van de maatschappij op echte criminaliteit heeft echter ook tot verandering geleid. Nikki Addimando, een gecriminaliseerde overlevende van ernstig huiselijk geweld, werd begin 2024 vrijgelaten, grotendeels vanwege de aandacht die een podcast over haar zaak trok. In het Verenigd Koninkrijk leidde de aandacht voor de moord op Sarah Everard door actieve politieagent Wayne Couzens en de daaruit voortvloeiende aanvallen op feministische demonstranten door de politie, tot meer toezicht op de politie en het aan het licht brengen van meerdere andere misdaden en misstanden door dienende agenten.

De ethiek van true crime kan net zo complex zijn als de misdaden die in dit genre aan bod komen. Hoewel er veel redenen zijn waarom mensen true crime-verhalen lezen, zijn er ook legitieme redenen om voorzichtig te zijn en kritiek te leveren op de greep die true crime op de maatschappij heeft.

De feiten vinden

De omslag van de moorden op de boerderij van het Witte Huis

Veel true crime-schrijvers doen er alles aan om ervoor te zorgen dat hun onderzoek en schrijfwerk zo ethisch mogelijk worden uitgevoerd. Een aantal true crime-schrijvers komt uit een onderzoeksjournalistieke achtergrond en krijgt specifieke training over hoe ze met bronnen om moeten gaan, geïnterviewden moeten benaderen en de anonimiteit van bronnen moeten beschermen. Veel schrijvers brengen ook hun eigen ethische standpunten mee in hun aanpak van verschillende zaken; Carol Ann Lee koos er bijvoorbeeld voor om veroordeelde moordenaar Jeremy Bamber niet persoonlijk te ontmoeten toen ze aan het schrijven was De moorden op de boerderij van het Witte Huisomdat ze niet wilde dat haar objectiviteit werd beïnvloed door een persoonlijke band met hem op te bouwen, vooral omdat Bamber nog steeds volhoudt dat hij onschuldig is. Hoewel sommige lezers het misschien niet eens zijn met dit specifieke standpunt — en inderdaad, veel auteurs van true crime hebben persoonlijke banden opgebouwd met moordenaars terwijl ze toch evenwicht en eerlijkheid in hun schrijfwerk bewaarden — is het duidelijk dat Lee desondanks een keuze maakt op basis van haar eigen zorgvuldig overwogen ethiek, en het resulterende boek bekijkt zowel de feiten van de zaak als Bambers eigen beweringen op evenwichtige wijze, en komt tot de conclusie dat de meest waarschijnlijke verklaring voor de gebeurtenissen op White House Farm die is die door de rechtbanken is bereikt.

Sommige true crime-schrijvers kunnen niet anders dan een persoonlijke connectie hebben met de moordenaars waarover ze schrijven. Ann Rule’s beroemdste boek, De vreemdeling naast mijis een verslag van de moorden gepleegd door Ted Bundy, maar bevat ook Rule’s unieke perspectief als iemand die bevriend was met Bundy voordat hij werd ontmaskerd als een moordenaar, en die oprecht genoot van zijn gezelschap. In De vreemdeling naast mijRule neemt een openhartige blik op haar eigen relatie met Bundy, zonder de afschuwelijke misdaden die hij beging te bagatelliseren. Op dezelfde manier schrijft FBI-gedragswetenschapper John Douglas in Gedachtenjager over zijn persoonlijke betrokkenheid bij het onderzoek naar veel seriemoordenaarszaken, waaronder de connectie die hij heeft opgebouwd met moordenaar Ed Kemper. Op een gegeven moment geeft Douglas toe dat hij Kemper als individu wel mag, maar dat dit er niet toe doet in het licht van de geweldsmisdrijven die Kemper heeft gepleegd, of de impact op de geliefden van zijn slachtoffers.

Sommige true crime-schrijvers hebben een persoonlijke band, niet met de moordenaar, maar met anderen die bij de zaak betrokken zijn. Kim Reid, auteur van No Place Safe: een familieherinnering vertelt het verhaal van de impact van de moorden van 1979-1981 die door de Atlanta Monster werden gepleegd. Reids moeder was de eerste zwarte vrouwelijke rechercheur die aan deze zaak werkte, en Reids verhaal beschrijft de impact van de moorden – waarvan de slachtoffers zwart waren en vaak over het hoofd werden gezien door de bijna volledig blanke politiemacht – op zowel haar lokale zwarte gemeenschap als de bevoorrechte, overwegend blanke school die ze bezocht. Hoewel het onderwerp true crime is, is Reids boek specifiek een memoires, wat duidelijk maakt dat ze schrijft vanuit haar persoonlijke perspectief en haar jeugdherinneringen gebruikt, terwijl ze toch de feiten van de zaak en de sociale context eromheen betrekt.

Slachtoffers en overlevenden

De behandeling van slachtoffers, en bij volmacht hun nabestaanden, door true crime media, is een van de gebieden waar het vaakst argumenten over ethiek worden aangevoerd. De inmiddels volwassen kinderen van de vrouwen die vermoord werden door Peter Sutcliffe, genaamd The Yorkshire Ripper, bekritiseerden een Netflix-documentaire vanwege de ‘verheerlijking’ van de moordenaar, inclusief het centraal stellen van hem in de titel van de serie. De families van Sutcliffe’s slachtoffers hebben te maken gehad met het feit dat hun vermoorde geliefden door de media op een zijspoor werden gezet of werden verguisd sinds de moorden werden gepleegd – Sutcliffe richtte zich voornamelijk op sekswerkers en het stigma tegen deze gemarginaliseerde groep leidde ertoe dat de politie, de maatschappij en hedendaagse nieuwsbronnen hen als onbelangrijk afdeden. Toen Sutcliffe een jonge vrouw vermoordde die niet betrokken was bij sekswerk, beweerden kranten berucht dat ‘de Ripper zijn eerste onschuldige slachtoffer had gedood’. Een gebrek aan focus op de rechten en gevoelens van de families van slachtoffers werd ook duidelijk toen Netflix een andere serie uitbracht over een beruchte seriemoordenaar, Jeffrey Dahmer. De families van de slachtoffers van Dahmer werden niet geraadpleegd over de serie en wisten er pas vanaf toen de serie uitkwam. Netflix hoefde hen niet te benaderen, omdat het bedrijf zich baseerde op informatie uit de zaak die al publiekelijk bekend was. Maar het gebrek aan beleefdheid en aandacht voor de gevoelens van de overlevenden was voor de families verschrikkelijk.

Het buitenspel zetten van deze overlevende familieleden wijst op een andere trend in true crime die vaak is bekritiseerd: de behandeling van verschillende gemarginaliseerde groepen. Sutcliffe’s slachtoffers waren vrouwen uit de arbeidersklasse, van wie velen sekswerk deden; Dahmers slachtoffers waren voornamelijk jonge homoseksuele mannen van kleur, en een aantal van hen was ook sekswerker. Maatschappelijke vooroordelen tegen mensen uit deze gemarginaliseerde groepen hebben er vaak toe geleid dat true crime-media deze slachtoffers, en anderen zoals zij, afschilderen als mensen die op de een of andere manier het geweld verdienen dat tegen hen is gepleegd: mensen die een ‘risicovolle levensstijl’ leidden en die hadden moeten verwachten dat ze daardoor het doelwit zouden worden. Daarentegen is er vaak opgemerkt dat true crime-publicaties zich richten op en empathie tonen voor middenklasse, traditioneel aantrekkelijke, blanke cishet-vrouwen die het slachtoffer worden van moorden, ontvoeringen of andere misdaden, een vooroordeel dat vaak wordt aangeduid als ‘missing white woman syndrome’. Fotogenieke, bevoorrechte blanke vrouwen of kinderen krijgen onevenredig veel aandacht en empathie wanneer hun leven (en dood) het onderwerp wordt van true crime media — BIPOC-vrouwen, LGBTQ+-mensen en andere gemarginaliseerde individuen krijgen niet dezelfde zorg of focus. Dit geïnstitutionaliseerde racisme en vooroordelen dat in veel politiekorpsen wereldwijd voorkomt, is onderzocht door een aantal true crime-auteurs, waaronder Tanya Talaga, een Anishinaabe-auteur wiens boek Zeven gevallen veren onderzoekt de geschiedenis van anti-inheems racisme in Canada aan de hand van de moordzaken op zeven inheemse middelbare scholieren in Ontario.

Hoe kunnen we deze ongelijkheid in true crime bestrijden? Eén manier is om de gevoelens van overlevenden of dierbaren van slachtoffers centraal te stellen, en velen hebben hun eigen true crime-boeken geschreven. Voor altijd herinnerddoor Luke en Ryan Hart, is het verslag van hun levens en de gebeurtenissen die leidden tot de moord op hun moeder en zus, Claire en Charlotte, door hun gewelddadige vader. Hun boek geeft niet alleen een belangrijk inzicht in hoe dwangmatige controle kan werken – echte misdaad is hier een kracht voor het goede, waardoor mensen die door dwangmatige controle gaan, context krijgen die hen kan helpen deze vorm van misbruik te herkennen – maar het brengt ook de slachtoffers naar voren en viert hen als de echte en complexe mensen die ze waren. De broers Hart kozen er bewust voor om de naam van hun vader uit het hele verhaal weg te laten, in tegenstelling tot hedendaagse nieuwsberichten die hem centraal stelden, naar zijn slachtoffers verwezen via hun relaties met hem en hem afschilderden als ‘een goede man die net was doorgeslagen’.

Op dezelfde manier, Liefde zoals altijd, mama xxx centreert slachtoffers van seriemoordenaars Fred en Rose West die vaak over het hoofd worden gezien: de eigen kinderen van de Wests. Mae West, de auteur, beschrijft haar jeugd in het ‘House of Horrors’, met constant risico op geweld of seksueel misbruik, en zich bewust van het geweld dat elders in het huis plaatsvond, inclusief de slachtoffers die begraven lagen in de kelder en de tuin. Mae West’s verslag toont haar eigen worsteling om de misdaden van de Wests te verzoenen met de ouders die ze kende, die op meerdere manieren misbruik maakten, maar ook momenten van liefde en vriendelijkheid lieten zien die belangrijk waren voor Mae en haar broers en zussen toen ze opgroeiden. Boeken zoals Liefde zoals altijd, mama xxx betwisten de sensatiezucht die echte misdaad soms met zich meebrengt, door te laten zien dat seriemoordenaars geen fantastische monsters zijn, maar gewone mensen met families, die er toch voor kiezen om vreselijke dingen te doen.

Gecriminaliseerde overlevenden – mensen die worden gestraft met gevangenisstraf omdat ze zich verzetten tegen hun misbruikers – hebben ook gebruikgemaakt van true crime en memoires om hun kant van het verhaal te vertellen. Gratis Cyntoiageschreven door Cyntoia Brown-Long en Bethany Mauger, is zo’n verhaal. Brown-Long werd veroordeeld voor moord toen ze, na vele jaren van seksuele uitbuiting van kinderen, mensenhandel en andere vormen van misbruik, een van de mannen vermoordde die haar kwaad had gedaan. Brown-Longs verhaal vertelt niet alleen haar kant van de actie die leidde tot haar gevangenschap, maar kijkt ook naar de realiteit van het Amerikaanse gevangenissysteem en de impact ervan op gevangenen.

True crime is een complex gebied: rommelig en genuanceerd, met het potentieel om te sensationaliseren en te exploiteren, maar ook de mogelijkheid om echte en belangrijke bijdragen te leveren aan ons begrip van de gevaarlijkste delen van de mensheid, en de impact van geweld en schade op slachtoffers en overlevenden. Ethische true crime-verhalen zijn zeker haalbaar, maar schrijvers moeten ervoor zorgen dat ze geen geweld verheerlijken of systematische vooroordelen negeren, zich richten op evenwicht en feiten, en de mensen die schade hebben geleden, centreren en respecteren.

Als u meer wilt weten over waarom we zo gefascineerd zijn door true crime, lees dan Waarom lezen mensen true crime? Om meer te weten te komen over de mensen die true crime vaak over het hoofd ziet, lees dan Boeken over vermiste en vermoorde mensen van kleur die meer aandacht verdienen.