Stilte!

Gerechtigheid Alexandre de Moraes kan worden omschreven als het grootste levende bewijs van de macht die het traagheidsbeginsel vandaag de dag in het Braziliaanse politieke leven heeft. Geen enkel object beweegt zonder energie en hij heeft meer energie dan alle andere mede-eigenaren van het staatsapparaat bij elkaar. Op dezelfde manier blijft een lichaam waarop geen druk wordt uitgeoefend inert, precies zoals het is – en hoe inert het is, hoe meer kracht er nodig is om zijn toestand te veranderen. Vijf jaar geleden overtrad de rechter de wet om het persoonlijke belang van een van zijn collega’s bij het Hooggerechtshof (STF) te dienen. Hij realiseerde zich toen niet alleen dat niemand erover klaagde, maar dat hij het zo vaak kon doen als hij wilde – en hoe vaker hij het deed, hoe meer mensen hem vreesden. Sindsdien is hij niet meer gestopt. Het resultaat is dat zijn macht vandaag de dag groter is dan die van welke openbare autoriteit in het land dan ook.

Het verbod op X uit Brazilië is de ergste aanval op de vrijheid van meningsuiting in de hele geschiedenis van de Republiek. In één klap werd het meer dan 20 miljoen Brazilianen verboden om zich uit te drukken op het grootste communicatieplatform dat openstaat voor de bevolking. Naar het evenbeeld van jurist André Marsiglia vuurde de rechter een spervuur van traangas af over de menigte, maakte het openbare plein leeg en bracht uiteindelijk de stemmen tot zwijgen die hij al jaren wilde laten zwijgen. Het heeft niets te maken met het “confronteren” van Elon Musk, het hebben van moed om de “buitenlandse miljardair” onder ogen te zien, of het verdedigen van naleving van “gerechtelijke bevelen”. Het gaat alleen om de toepassing van massacensuur, zoals alleen gedaan in Rusland, China, Venezuela en in andere van ‘s werelds ergste dictaturen. Deze algemene spreekverbod voor het Braziliaanse volk werd echter niet alleen door Moraes gegeven. Het is het resultaat van een enorme combinatie van medeplichtigheid, lafheid, belangen en morele ontkenning die al zijn beslissingen onderschrijven.

Komt de opdracht van Moraes? Dan wordt het gelegitimeerd door de bendes die het Nationaal Congres controleren, door de zelfbenoemde “beschaafde” klasse en door de meerderheid van de Braziliaanse journalisten, die vandaag de dag de grootste vijanden van de vrijheid van meningsuiting in het land zijn. Wat deze mensen plus het extreemlinkse – dat afhankelijk is van een dictatuurregime om te overleven – en de dieven die de STF nodig hebben om uit de gevangenis te blijven het meest vrezen, is de wil van de meerderheid. Sinds hij begon op te stijgen, is Moraes door alle hierboven genoemde personen, samen met de massa juristen die zaken moeten winnen in de rechtbank, beschreven als de man die 24/7 de “Braziliaanse democratie” heeft gered en blijft redden. Het is echter nooit concreet uitgelegd wanneer, hoe en waarom hij iets heeft gered. Toch dient deze fictie om hun werkelijke agenda te verdoezelen: het voorkomen dat mensen op sociale media spreken, naar Paulista Avenue gaan en, bovenal, stemmen op wie ze maar willen.

Dit alles is van onschatbare waarde voor degenen die het zien Brazilië net als een plantage waar de “Staat” de baas is, en de rest van de bevolking alleen maar bedoeld is om te werken en belasting te betalen. Rechter Moraes zien als een onstuitbaar monster vraagt misschien minder denkwerk, maar heeft een prijs, zodra het alle “Dokters Frankenstein” ten goede komt die hem steunen. De voorzitter van de STF, Luís Roberto Barroso, is een van de topleden van dit team. In vijf hele jaren heeft hij geen enkele illegaliteit kunnen aanwijzen in iets dat zijn collega heeft gedaan. Wat de absurditeit van Moraes tot nu toe ook is geweest, Barroso steunde het. Hij is luider in het goedpraten van de lynchpartij van X, zoals hij dat ook deed in de poging om de delinquente handelingen van rechters in dienst van Moraes te verdoezelen, onthuld in de opnames die journalist Glenn Greenwald onlangs publiceerde in Volk van S. Paulo.

Stilte…

Barroso is, net als al zijn STF-collega’s, een prominente voorstander van de doctrine dat democratie in Brazilië ontstond toen Moraes de grondwet verving door de interne regels van de STF en een voortdurend onderzoek naar “antidemocratische” daden. Omdat hij de natie had “gered” van “extreemrechts”, gaven zijn collega’s hem het volledige recht om de wet te veranderen wanneer deze in de weg stond van zijn politieoperaties om “de instellingen te verdedigen”. Moraes is ook een van de grootste idolen aller tijden die ooit in de Braziliaanse pers is verschenen. Het is een verplicht gebod in elk redactioneel handboek om de concrete wetsovertredingen die Moraes begaat alleen te beschrijven als “mogelijke overdrijvingen”, “buitensporige ijver” en andere verbale trucs – voordat hij ook verplicht stelt dat niets hiervan afdoet aan het heldendom van de rechter in zijn strijd om democratie in Brazilië af te dwingen.

Rodrigo Pacheco, voorzitter van de Senado, in Brasilia | Foto: Lula Marques/Agência Brasil

Er is ook, ten gunste van de rechtvaardigheid, de flagrante inertie van de leiderschapstafels van de Kamer en de Senaat. Het is waar dat veel oppositieleden en senatoren met eer, moed en moreel besef hebben gehandeld door het illegale regime dat in Brazilië van kracht is, aan de kaak te stellen. Niettemin is de overgrote meerderheid toegewijd aan Moraes en de STFom aan de kant te blijven waarvan ze denken dat ze de sterkste zijn en, vooral, om te ontsnappen aan strafrechtelijke vervolging voor corruptie. De waarheid is dat ze elkaar vijf minuten na het draaien van de wind in de rug steken, maar als dat niet gebeurt, zullen ze zelfs instemmen met hun eigen executie als Moraes het bevel geeft. De voorzitter van de Kamer van Afgevaardigden, wiens vervaldatum in de baan al nadert, verstopt zich indien nodig in de badkamer om het risico te vermijden dat hij de rechters mishaagt. De voorzitter van de Senaat denkt daarentegen dat hij zijn belangen beter kan verdedigen door zichzelf tot chef persoonlijke veiligheid van Moraes te benoemen.

Onze ministers van STF Gilmar Mendes en Alexandre de Moraes, president Luiz Inácio Lula van Silva en procureur-generaal van de Republiek Paulo Gonet, tijdens de comemorativa van Dia do Soldado, geen Quartel-generaal van Exército, in Brasilia (22/8/2024 ) | Foto: Marcelo Camargo/Agência Brasil

Senator Rodrigo Pacheco, de enige met wettelijke bevoegdheid om Moraes voor de rechter te dagen in de Senaat, negeert systematisch alle verzoeken van zijn collega’s om de acties van de rechter te beoordelen. Niemand vraagt hem om voor of tegen iets te zijn – zijn collega’s vragen hem simpelweg om de zaak te laten bespreken in het forum waar het bedoeld is om te worden besproken. Maar de voorzitter van de Senaat doet niets, zelfs niet onder de dreiging van beschuldiging van prevaricatie – de misdaad van het vertragen van maatregelen die hij verplicht is te nemen vanwege zijn positie. Hij negeert ook een petitie met al 1,3 miljoen handtekeningen waarin hem wordt gevraagd om het debat te autoriseren. Integendeel, zijn laatste prestatie was het bijwonen van een diner dat Moraes ter ere van hemzelf organiseerde – met andere woorden, de rechter die wettelijk verantwoordelijk is voor het leiden van het proces staat arm in arm met de persoon die hij geacht wordt te beoordelen.

Deze opeenvolging van afwijkingen wordt direct veroorzaakt door de ziekte die het Braziliaanse openbare leven naar de intensive care heeft gebracht en nog steeds niet te genezen is: het “anti-Bolsonarisme”. Deze fixatie is gebaseerd op het algemene idee dat voormalig president Jair Bolsonaro onder geen enkele omstandigheid meer kan deelnemen aan de nationale politiek. Iedereen die het niet eens is met dit veto wordt automatisch geclassificeerd als een “Bolsonarist” en wordt daardoor beroofd van zijn burgerrechten, te beginnen met de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid om te stemmen op wie hij wil. Het wordt gediagnosticeerd als “Bolsonarisme” om te beweren dat Alexandre de Moraes en de STF illegale beslissingen nemen. Bijvoorbeeld: X verwijderen van 20 miljoen Brazilianen, boetes en schulden van de meest corrupte bedrijven in Brazilië kwijtschelden, een kapper die tijdens de protesten van 8 januari een standbeeld in Brasília met lippenstift heeft bevlekt, anderhalf jaar zonder proces in de gevangenis houden. Kortom, het is ‘bolsonarisme’ om kritiek te leveren op Moraes, Barroso, de STF, Pacheco, de media, TV Globo, de regering. Degenen die dat doen, kunnen niet door de wet worden beschermd.

De minister van Luis Roberto Barroso bevestigt dat hij een harmonieuze relatie met onze andere landen | Foto: Marcelo Camargo/Agência Brasil

De wetten en de federale grondwet beschermen uiteraard niet langer de 20 miljoen Braziliaanse burgers die geen deel uitmaakten van de gerechtelijke procedures tegen Elon Musk, geen misdaad begingen, geen enkele regel tegen de democratie op X schreven en nu verboden zijn om zich daar uit te drukken, op straffe van een boete van R$ 50.000. Ze beschermen Musk niet, die nooit vervolgd had kunnen worden door de STF, omdat hij niet onder de jurisdictie van het Hooggerechtshof valt zoals vastgesteld in de wet. Bovendien wordt hij ervan beschuldigd de Braziliaanse wetten niet te respecteren wanneer hij zijn bedrijf beveelt de grondwet van het land daadwerkelijk te respecteren. Hij wordt gestraft met het bevriezen van de bankrekeningen van een ander van zijn bedrijven, wat niets te maken heeft met wat er tot nu toe op X is gepubliceerd. Ze eisen dat Musk een president voor het netwerk in Brazilië benoemt, maar hij kan dat niet doen omdat de benoemde op het moment dat hij dat doet, zal worden gearresteerd. Barroso, de media etc. beschouwen dit allemaal als legaal.

Het verbod op X was slechts de laatste stuiptrekking van deze Noord-Korea-achtige uitbraak die de rechtvaardigheid en alle fundamentalisten die bidden volgens zijn eigen Koran heeft besmet. Moraes heeft, om zich aan de basis te houden, zojuist verboden Volk van S. Paulo van het interviewen van een voormalig adviseur van de voormalige president, Filipe Martins – met andere woorden, het is hem verboden te zeggen wat hij nog niet heeft gezegd. Welke Braziliaanse wet staat dit toe? Dezelfde Martins heeft zes maanden in de gevangenis gezeten, ondanks dat hij materieel heeft bewezen dat hij niet heeft gedaan waarvan hij werd beschuldigd; hij moet nu een enkelband dragen. Moraes leidt al meer dan vijf jaar een strafproces dat alle beslissingen van de Braziliaanse rechterlijke macht vergiftigt. Het had niet geopend kunnen worden, noch aan hem overhandigd kunnen worden zonder een trekking van alle rechters, noch mensen zonder speciale jurisdictie kunnen aanklagen, noch elk onderwerp kunnen bevatten dat in zijn gedachten opkwam, noch voor onbepaalde tijd open kunnen blijven, noch in het geheim kunnen worden gevoerd.

+ Over Brazilië

In dit Brazilië dat een volledige juridische degeneratie ondergaat, is een “gerechtelijk bevel” elke beslissing die uit Moraes’ kantoor komt. De STF is veranderd in een strafrechtbank, volgens de rechter zelf. Hij of zijn “team” in de STF zal oordelen over beroepen op beslissingen die hij zelf heeft genomen – zoals het geval was met X – of iemand anders zoals Flavio Dino, Zanin, Carmen etc., die het nooit oneens zijn geweest met een van zijn bevelen, of toch de plenaire vergadering – wat geen verschil maakt. Zonder enig wettelijk recht om dat te doen, vervolgt Moraes in het Hooggerechtshof van het land mensen die hij ervan beschuldigt hem en zijn familie te hebben aangevallen op de internationale luchthaven van Rome. Sinds juli 2023 is hij echter niet in staat geweest om enig bewijs tegen zijn aanvallers te leveren. Integendeel, de bewakingsbeelden van de luchthaven laten juist zien dat er geen sprake was van agressie – en nog minder van een “aanval op de democratie”, zoals ze graag zeggen.

Moraes, de STF en al diegenen aan zijn kant, die beweren het “beschavingsproces” te verdedigen, hebben ontdekt dat ze Brazilië kunnen besturen door middel van permanente wanorde. Ze beweren dat ze vechten om de “rechtsstaat” te redden van het “Bolsonarisme”, net zoals Nicolás Maduro beweert dat hij de verkiezingen heeft gewonnen om Venezuela te redden van het Amerikaanse imperialisme. Wat ze doen is de wetten tenietdoen die hen zouden verhinderen te doen wat ze doen. Er is niets dat hun “landproject” zozeer belemmert als de rechtsorde die van kracht zou moeten zijn. Zij zijn degenen, en niemand anders, die de democratische rechtsstaat werkelijk bedreigen.

Een ministra van STF Cármen Lúcia, tijdens de sessie op Primeira Turma da Corte (18/6/2024) | Foto: Mateus Bonomi/Estadão Conteúdo