Dealerparadijs? Hoe sociale media een etalage werden voor dodelijke neppillen terwijl gezinnen worstelen

AP Technologie Schrijver

Coco vond het geweldig om de gangmaker van het feest te zijn: ze maakte grappen, haalde grappen uit en maakte mensen aan het lachen, herinnerde haar moeder, Julianna Arnold, zich onlangs.

“Haar favoriete bezigheid was mode,” zei Arnold. “Ze hield er niet van om tijdschriften te bekijken of naar chique winkels te gaan, maar maakte liever haar eigen creaties van gebruikte kleding die ze in kringloopwinkels vond… En ze stonden haar altijd fantastisch.”

In 2022, twee weken nadat ze 17 werd, verliet Coco haar huis net buiten New York City om een ​​dealer te ontmoeten die ze via Instagram had gemaild en die haar Percocet beloofde te verkopen. Ze kwam nooit thuis. Ze werd de volgende dag dood aangetroffen, twee blokken van het adres dat de man haar had gegeven.

Wat de dealer Coco ook gaf, zei haar moeder, het was geen Percocet. Het was een neppil met fentanyl, wat dodelijk kan zijn in een dosis zo klein als de punt van een potlood.

Fentanyloverdoses zijn de afgelopen vijf jaar een belangrijke doodsoorzaak geworden voor minderjarigen, ook al is het algehele drugsgebruik licht gedaald. In een analyse uit 2022 van voorgeschreven pillen met fentanyl ontdekte de DEA dat zes van de tien een potentieel dodelijke dosis van het medicijn bevatten.

En sociale media, waar besmette, nepreceptgeneesmiddelen met slechts een paar klikken kunnen worden verkregen, vormen een groot deel van het probleem. Experts, wetshandhaving en kinderrechtenactivisten zeggen dat bedrijven als Snap, TikTok, Telegram en Meta Platforms, dat eigenaar is van Instagram, niet genoeg doen om kinderen veilig te houden.

Een paar tikken verwijderd

De verhalen van deze slachtoffers spelen zich vaak op dezelfde manier af: de kinderen horen dat je pillen kunt krijgen via sociale media. Een paar tikken later en dan arriveert er een pakketje. Ze trekken zich terug in de heiligheid van hun slaapkamer en nemen een pil. Vijftien minuten later zijn ze dood. Niemand weet het tot de volgende ochtend.

Paul DelPonte, uitvoerend directeur en CEO van de National Crime Prevention Council, vergeleek deze crisis met een incident bij Johnson & Johnson in 1982, toen zeven mensen stierven door Tylenol-flessen waarmee was geknoeid. In dat geval riep J&J alle flessen terug en stopte de productie totdat ze de bron van het probleem ontdekten.

“Als gevolg hiervan hebben we nu fraudebestendige doppen op vrij verkrijgbare medicijnen en andere producten. Dat is maatschappelijk verantwoord ondernemen”, zei hij. “Jarenlang wisten socialemediabedrijven dat dit gebeurde, maar ze blijven hun platforms exploiteren zonder significante veranderingen.”

Hoewel gegevens over de prevalentie van drugsverkoop op sociale media moeilijk te verkrijgen zijn, schat de National Crime Prevention Council dat 80% van de sterfgevallen door fentanylvergiftiging onder tieners en jongvolwassenen te herleiden is tot een contact op sociale media.

In een omvangrijk rapport uit 2023 over het probleem noemde de procureur-generaal van Colorado de beschikbaarheid van fentanyl en andere illegale middelen online “verbijsterend”.

“Vanwege hun alomtegenwoordigheid, gemak en gebrek aan regulering zijn sociale mediaplatforms een belangrijke plek geworden voor drugsdistributie”, aldus het rapport. “Waar een tiener vroeger misschien een straatdealer moest zoeken, vrienden lastig moest vallen of moest leren navigeren op het dark web om toegang te krijgen tot illegale drugs, kunnen jongeren nu drugsdealers vinden met hun smartphones – met het relatieve gemak van het bestellen van eten of het bellen van een taxidienst.”

Volgens de Centers for Disease Control and Prevention is het aantal accidentele overdoses in de VS sinds 2021 elk jaar licht gedaald. DelPonte schrijft dit deels toe aan meer voorlichting en bewustzijn over het probleem. Onder jongeren van 0 tot 19 jaar waren er in 2021 1.622 sterfgevallen door overdoses, in 2022 1.590 en vorig jaar 1.511.

De daling is volgens DelPonte “heel klein.”

Tien jaar geleden gingen mensen die online illegale drugs wilden kopen naar het dark web. Maar dit werd snel overschaduwd door de opkomst van sociale media en berichtenplatforms. Met behulp van populaire sociale mediasites, gecodeerde chats, legitieme betaal- en verzendservices kwamen dealers in beeld. Sociale platforms zeggen dat ze voortdurend werken aan het aanpakken van het probleem, terwijl de wetshandhaving enige vooruitgang heeft geboekt.

Vorig jaar mei leidde de “Operation Last Mile” van de Drug Enforcement Administration, gericht op de Mexicaanse Sinaloa- en Jalisco-kartels, bijvoorbeeld tot 3.337 arrestaties en de inbeslagname van bijna 44 miljoen fentanylpillen en andere dodelijke drugs. Meer dan 1.100 gerelateerde zaken hadden te maken met sociale media-apps en gecodeerde communicatieplatforms, aldus de DEA.

Op Instagram leverde een simpele hashtag-zoekopdracht naar populaire voorgeschreven medicijnen nog deze zomer talloze resultaten op met accounts die illegale pillen aanboden aan iedereen die ernaar op zoek was. Veel accounts stuurden gebruikers door naar Snapchat of Telegram, waar experts zeggen dat encryptie en vermeende lakse moderatie het nog makkelijker maken om illegale activiteiten te ondernemen. Geld wordt verzonden via betaalplatforms en de medicijnen kunnen per post worden bezorgd, aldus DelPonte.

Meta heeft het de afgelopen weken moeilijker gemaakt om op haar platform naar drugs te zoeken.

‘Nooit in een miljoen jaar’

Mikayla Brown verloor haar zoon Elijah, die Eli werd genoemd, aan een vermoedelijke overdosis fentanyl in 2023, twee weken na zijn 15e verjaardag. Eli hield van skateboarden, videogames en koken. Zijn favoriet was pittige Cajun-pasta die zijn moeder maakte en hij begon zelf ook te koken.

Eli begon op de middelbare school te experimenteren met marihuana en hij zat in een fase die veel tieners doormaken, zei zijn moeder. Het gezin besloot dat hij bij zijn biologische vader zou gaan wonen, ongeveer drie uur verderop in Woodland Hills in Los Angeles, om te proberen grip te krijgen op wat Brown Eli’s “rebellietijdperk” noemde.

Brown zei dat de familie “nooit in een miljoen jaar” had gedacht dat hij zich met iets gevaarlijkers bezighield dan dat. Er was één uitzondering, ongeveer een jaar voordat hij overleed, vond zijn moeder hem raar doen en gaf hij toe dat hij Xanax had genomen, een voorgeschreven medicijn tegen angst.

Op een avond in september vorig jaar kwam Eli thuis van een vriend, at met zijn vader en bleef lang op om een ​​film te kijken.

Zijn vader stuurde hem rond “2 uur ’s nachts, denk ik,” naar bed, zei Brown. “En toen zijn wekker ’s ochtends afging om Eli wakker te maken voor school, vond hij hem in zijn kamer…”

Eli reageerde niet. Zijn doodsoorzaak was een accidentele overdosis fentanyl. Maar hij probeerde geen fentanyl te kopen, hij was op zoek naar Xanax, en net als Coco eindigde hij met besmette pillen die hem doodden.

Tot voor kort leidde een zoekopdracht naar #Xanax op Instagram naar een waarschuwingspagina met de melding dat “dit verband kan houden met de verkoop van drugs” en dat de “verkoop, aankoop of handel van illegale drugs schadelijk kan zijn voor uzelf en anderen en in de meeste landen illegaal is.” Een blauwe “Get help”-link verwees gebruikers naar federale bronnen voor middelenmisbruik. Onder die link konden gebruikers klikken om “toch resultaten te bekijken”. Nadat AP dit had opgemerkt, verwijderde het bedrijf snel de mogelijkheid om “toch resultaten te bekijken” voor locatie-specifieke hashtags zoals #xanaxdallas of #xanaxchicago. Later verwijderde het ook de “zie resultaten”-optie voor andere drugs zoals cocaïne en Adderall, en andere.

Meta zei ook dat het accounts had onderzocht die gedeeld werden door The Associated Press en tot de conclusie was gekomen dat het geen drugsdealers waren, maar financiële oplichters die in Afrika gevestigd waren en deden alsof ze lokaal drugs verkochten.

Meta zegt dat het “honderden” termen blokkeert en filtert die geassocieerd worden met illegale drugsverkoop en links naar herstel- en middelenmisbruikbronnen wanneer dat mogelijk is. Maar drugsdealers en andere kwaadwillenden veranderen voortdurend van strategie en bedenken nieuwe manieren om detectie te voorkomen.

David Decary-Hetu, hoogleraar aan de School of Criminology van de Universiteit van Montreal, zei dat Meta in het bijzonder “behoorlijk effectief” is geweest in het targeten van mensen die drugs verkopen op zijn sociale platforms. Maar, voegde hij toe, “dat betekent niet dat het niet gaat gebeuren.”

In een verklaring zei Meta dat drugsdealers “criminelen zijn die nergens voor terugdeinzen om hun gevaarlijke producten te verkopen. Dit is een uitdaging die zich uitstrekt over platforms, industrieën en gemeenschappen, en het vereist dat we allemaal samenwerken om dit aan te pakken.”

Het bedrijf voegde toe dat het samenwerkt met wetshandhaving en proactief 2 miljoen stukken content heeft verwijderd, waarvan 99,7% voordat ze in de eerste drie maanden van 2024 werden gerapporteerd.

“Ons medeleven gaat uit naar de families die lijden onder de handen van deze criminelen en we zijn vastbesloten om met anderen samen te werken om deze tragedies te voorkomen”, voegde Meta toe.

Een hardnekkig probleem

Coco’s moeder heeft veel met haar dochter gesproken over voorzichtigheid online.

De tiener zat in therapie — sociale media hadden echt invloed op haar en ze ontwikkelde angst en depressie, zei Arnold. Ze checkte regelmatig Coco’s sociale media en beperkte haar tijd op Snapchat tot 15 minuten per dag.

“Ze wist veel van dit soort dingen. We hadden erover gesproken. Maar toen dit op Instagram verscheen, weet je, ik checkte het niet en ik kon niet al haar directe berichten checken. Het is moeilijk om dat als ouder te weten, hoe goed je er ook bovenop zit,” zei ze.

Volgens Arnold wordt Coco’s dood nog steeds onderzocht.

Arnold zei dat het vijf maanden duurde om het profiel van de dealer van Instagram te verwijderen. Af en toe controleert ze of hij daar onder een andere naam staat.

“Ik typte iets in waarvan ik dacht dat het misschien zou kunnen werken, weet je, gebaseerd op zijn vorige gebruikersnaam. En daar was hij. Hij was weer terug onder een andere gebruikersnaam,” zei ze. “Maar ik herkende zijn foto en ik meldde het bij de politie. En nu duurt het weer maanden om het te laten verwijderen.”

Experts noemen Snapchat vaak een bijzonder gevaarlijk platform, iets waar het bedrijf fel tegen is. In oktober 2022 klaagde een groep ouders die zeiden dat hun kinderen fentanyl kochten van drugsdealers die ze via Snapchat ontmoetten, het bedrijf aan voor onrechtmatige dood en nalatigheid. Ze noemden het een “toevluchtsoord voor drugshandel”.

“Ondanks dat Snap Snapchat promoot en afschildert als een ‘gekke’ app voor kinderen om elkaar gekke foto’s te sturen, is het algemeen bekend dat het gebruikt wordt als een ‘openlucht drugsmarkt'”, beweert de rechtszaak. De rol van Snapchat in de illegale drugsverkoop aan tieners, zo vervolgt het, “was het voorzienbare resultaat van de ontwerpen, structuren en beleidsmaatregelen die Snap koos om zijn inkomsten te verhogen.”

De overgrote meerderheid van de fentanylsterfgevallen onder jongeren, zo staat in de rechtszaak, betreft kinderen die niet weten dat ze fentanyl innemen. In plaats daarvan kopen ze wat ze denken dat marihuana, MDMA of voorgeschreven medicijnen zoals OxyContin is. In januari oordeelde een rechter dat de rechtszaak naar de rechtbank kon gaan.

Het zal een nieuwe test zijn voor Sectie 230, een wet uit 1996 die internetbedrijven in het algemeen vrijstelt van aansprakelijkheid voor materiële berichten die gebruikers op hun netwerken plaatsen.

In een verklaring zei Snap dat het “met gebroken hart door de fentanyl-epidemie leeft en zich enorm inzet voor de strijd ertegen.”

“We hebben geïnvesteerd in geavanceerde technologie om illegale drugsgerelateerde content te detecteren en te verwijderen, werken intensief samen met wetshandhaving om dealers voor de rechter te brengen en blijven bewustzijn creëren en onze service ontwikkelen om onze community veilig te houden. Criminelen horen niet thuis op Snapchat”, aldus Jacqueline Beauchere, Global Head of Platform Safety bij het bedrijf.

Hoewel Snap zelf geen commentaar wilde geven op de rechtszaak, beweert het bedrijf dat het ontwerp het voor kwaadwillenden juist moeilijker maakt om te opereren. Het bedrijf zegt bijvoorbeeld dat het mensen niet toestaat om berichten te ontvangen van mensen die ze niet als vrienden hebben toegevoegd of een telefooncontact hebben, en dat locatie delen standaard is uitgeschakeld.

Regelgevende maatregelen?

Voorstanders hopen dat regulering van technologiebedrijven kan helpen het probleem aan te pakken, omdat het kan helpen bij andere gevaren waarmee kinderen op sociale media worden geconfronteerd. In juli heeft de Senaat de Kids Online Safety Act aangenomen, een wet die is ontworpen om kinderen te beschermen tegen gevaarlijke online content. Het wacht nog op een stemming in het Huis van Afgevaardigden. Senator Jeanne Shaheen, DN.H., en senator Roger Marshall, R-Kan., hebben ondertussen een wetsvoorstel ingediend dat vereist dat socialemediabedrijven illegale fentanyl-, methamfetamine- en neppilactiviteiten op hun platforms melden aan de wetshandhaving.

“We moeten op federaal niveau meer doen om de stroom fentanyl naar onze gemeenschappen te bestrijden. Dat begint met het ter verantwoording roepen van socialemediabedrijven voor hun rol in het faciliteren van de verkoop van illegale drugs”, aldus Shaheen.

Maar voor ouders als Arnold, Brown en anderen die hun kinderen al aan een overdosis hebben verloren, is het te laat.

“Social media bedrijven hebben de mogelijkheid om hun platformen drugvrije zones te maken,” zei DelPonte. “In plaats daarvan blijven ze de betekenisvolle veranderingen ontwijken om het publiek veilig te houden.”